Hướng dẫn ăn uống đúng cách chế độ ăn cho người xơ gan

Gan xơ nhưng hy vọng không xơ. Đừng để bữa ăn hàng ngày là gánh nặng cho lá gan đã suy yếu. Hãy biến chế độ ăn thành chìa khóa phục hồi, giúp cơ thể đối phó tốt hơn với căn bệnh xơ gan âm thầm nhưng nguy hiểm. Dinh dưỡng đúng cách không chỉ làm chậm tiến trình bệnh, mà còn giúp bạn sống khỏe mỗi ngày với bài viết ăn thực dưỡng.

1. Vì sao dinh dưỡng là sống còn với người xơ gan?

Xơ gan là giai đoạn gan đã bị tổn thương nghiêm trọng, mô gan lành dần bị thay thế bằng mô xơ, khiến gan mất dần khả năng thực hiện các chức năng sống còn như giải độc, chuyển hóa chất dinh dưỡng, tổng hợp protein và điều hòa đường huyết. Trong giai đoạn này, gan không thể phục hồi hoàn toàn, nhưng nếu người bệnh duy trì một chế độ ăn uống hợp lý, có thể làm chậm tiến trình xơ hóa, cải thiện triệu chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Người bị xơ gan thường đối diện với tình trạng suy dinh dưỡng, mất khối cơ, rối loạn chuyển hóa, tích nước và cổ trướng. Một chế độ ăn phù hợp không chỉ nhằm “bồi bổ” mà còn phải đảm bảo nhẹ nhàng, hỗ trợ chức năng gan và hạn chế các yếu tố khiến gan thêm suy yếu.

>> Truy cập https://nutrifucoidan.vn/ được nghiên cứu và phát triển theo tiêu chuẩn thực dưỡng, Nutri Fucoidan cung cấp nguồn dưỡng chất tối ưu cùng Fucoidan và Beta-glucan, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Xem chi tiết tại Nutri Fucoidan.

2. Ăn đủ năng lượng và đạm để tránh suy mòn

Một trong những sai lầm phổ biến khi chăm sóc bệnh nhân xơ gan là nghĩ rằng cần kiêng khem nhiều thứ, dẫn đến việc ăn không đủ chất. Thực tế, người bệnh xơ gan lại rất dễ bị suy dinh dưỡng vì rối loạn hấp thu và chuyển hóa.

Cần cung cấp năng lượng đầy đủ, từ 30–35 kcal/kg cân nặng/ngày. Người nặng 50kg cần khoảng 1500–1700 kcal mỗi ngày. Trong đó, chất đạm rất quan trọng, giúp duy trì cơ bắp và hệ miễn dịch. Tuy nhiên, loại đạm phải được lựa chọn kỹ: nên ưu tiên đạm thực vật (đậu phụ, đậu lăng, các loại hạt), kết hợp với đạm động vật dễ tiêu (cá nạc, thịt gà bỏ da, trứng).

Nếu người bệnh có biểu hiện bệnh não gan (lơ mơ, nói lảm nhảm, rối loạn hành vi), cần hạn chế đạm tạm thời, sau đó điều chỉnh lại theo chỉ định bác sĩ. Việc dùng thêm BCAA (acid amin chuỗi nhánh) trong các trường hợp suy dinh dưỡng nặng có thể hữu ích, nhưng cần có sự giám sát chuyên môn.

3. Giảm muối và kiểm soát chất lỏng để hạn chế tích dịch

Một đặc điểm thường gặp ở bệnh nhân xơ gan là tích nước trong ổ bụng (cổ trướng) hoặc phù chân tay. Nguyên nhân là do gan suy yếu dẫn đến giảm sản xuất albumin và rối loạn điều hòa nội môi, khiến dịch bị đẩy ra khỏi mạch máu. Trong trường hợp này, giảm muối là ưu tiên hàng đầu.

Người bệnh nên giới hạn muối dưới 2g mỗi ngày (tương đương dưới 5g muối ăn hoặc dưới 1 thìa cà phê), bao gồm cả lượng muối ẩn trong thực phẩm chế biến sẵn như nước tương, đồ hộp, thức ăn nhanh. Đặc biệt nên tránh nước mắm, dưa muối, thịt xông khói, xúc xích và các món kho mặn.

Việc hạn chế nước chỉ được áp dụng khi có tình trạng hạ natri máu, không phải lúc nào cũng cần thiết. Khi có chỉ định, bác sĩ sẽ giới hạn lượng nước đưa vào khoảng 1000–1500ml/ngày. Nếu chưa bị cổ trướng, người bệnh vẫn có thể uống nước bình thường, nhưng nên chia nhỏ lượng uống trong ngày để tránh quá tải.

4. Tránh các chất độc cho gan: rượu, thuốc, chất béo bão hòa

Đây là nguyên tắc “sống còn” trong chế độ ăn cho người xơ gan: tuyệt đối không sử dụng rượu bia và các chất có hại cho gan. Rượu là một trong những nguyên nhân phổ biến gây xơ gan, và nếu tiếp tục sử dụng, quá trình xơ hóa sẽ tiến triển nhanh chóng, dễ dẫn đến suy gan cấp hoặc ung thư gan.

Ngoài rượu, người bệnh cần tránh thuốc không cần thiết, nhất là các loại giảm đau không kê đơn, thuốc đông y không rõ nguồn gốc. Cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ thực phẩm chức năng hay dược phẩm nào.

Về mặt ăn uống, chất béo bão hòa và cholesterol cao (thịt mỡ, bơ động vật, đồ chiên xào nhiều dầu) cũng nên hạn chế. Gan xơ hóa sẽ kém hiệu quả trong việc chuyển hóa lipid, dẫn đến gan nhiễm mỡ, tăng men gan, làm bệnh nặng thêm.

Thay vào đó, người bệnh nên sử dụng chất béo tốt từ thực vật, như dầu oliu, dầu mè, quả bơ, và các loại hạt giàu omega-3.

5. Tăng cường vitamin, chất xơ và theo dõi vi chất

Người xơ gan dễ thiếu các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K) và một số vi chất như kẽm, selen, magie do hấp thu kém và rối loạn chuyển hóa. Việc bổ sung các loại rau củ, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt không chỉ giúp cung cấp vi chất mà còn hỗ trợ tiêu hóa, tránh táo bón – một trong những yếu tố làm nặng tình trạng bệnh não gan.

Tuy nhiên, cần tránh các loại trái cây quá ngọt (như mít, sầu riêng, nhãn) nếu đường huyết tăng cao. Rau quả nên ăn tươi hoặc luộc hấp nhẹ, không nên xào nhiều dầu. Nếu có biểu hiện thiếu máu, loãng xương hay mất khoáng, bác sĩ sẽ chỉ định bổ sung thêm viên uống phù hợp.

Người bệnh nên định kỳ kiểm tra chức năng gan, điện giải, lượng albumin, men gan để điều chỉnh chế độ ăn phù hợp hơn theo từng giai đoạn tiến triển bệnh.

Chế độ ăn cho người xơ gan không phải là sự cấm đoán tuyệt đối, mà là sự lựa chọn có hiểu biết và cân đối. Đủ năng lượng, đạm hợp lý, giảm muối và kiểm soát chất độc là nền tảng để giúp gan nhẹ gánh và phục hồi phần nào chức năng còn lại. Không có một thực đơn chung cho tất cả, nhưng nguyên tắc chung luôn là: ăn sạch, dễ tiêu, và phù hợp với tình trạng lâm sàng.

Nếu bạn hay người thân đang đối mặt với xơ gan và cần xây dựng thực đơn chi tiết theo từng tuần hoặc theo dõi dinh dưỡng kết hợp điều trị, tôi có thể hỗ trợ bạn soạn thực đơn chuyên biệt. Hãy để lại yêu cầu nhé.