Miễn dịch qua trung gian tế bào cơ chế phòng thủ cơ thể

Hệ miễn dịch của con người là một mạng lưới phức tạp giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus và nấm. Trong đó, miễn dịch qua trung gian tế bàomiễn dịch đặc hiệu là hai khía cạnh quan trọng giúp cơ thể nhận diện và tiêu diệt mối nguy hại. Vậy miễn dịch qua trung gian tế bào là gì? Miễn dịch đặc hiệu hoạt động ra sao? Hãy cùng sức khỏe tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.

1. Miễn dịch qua trung gian tế bào là gì?

Khái niệm miễn dịch qua trung gian tế bào

Miễn dịch qua trung gian tế bào (Cell-mediated immunity - CMI) là một nhánh của hệ miễn dịch đặc hiệu, trong đó các tế bào miễn dịch, chủ yếu là tế bào T, đóng vai trò chính trong việc nhận diện và tiêu diệt tác nhân gây bệnh.

Không giống như miễn dịch thể dịch (nơi kháng thể đóng vai trò chính), miễn dịch qua trung gian tế bào tập trung vào việc tiêu diệt các tế bào nhiễm bệnh và kiểm soát phản ứng miễn dịch.

Miễn dịch qua trung gian tế bào là gì?

Cơ chế hoạt động của miễn dịch qua trung gian tế bào

Miễn dịch qua trung gian tế bào hoạt động dựa trên tế bào lympho T, bao gồm hai loại chính:

Tế bào T hỗ trợ (CD4⁺ T cells)

Nhận diện tác nhân gây bệnh thông qua các tế bào trình diện kháng nguyên (APCs).

Giải phóng cytokine để kích hoạt các tế bào miễn dịch khác như đại thực bào và tế bào B.

Tế bào T gây độc (CD8⁺ T cells)

Tấn công và tiêu diệt các tế bào bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn nội bào.

Phá hủy tế bào ung thư hoặc tế bào bất thường trong cơ thể.

Ngoài ra, các đại thực bào và tế bào NK (Natural Killer) cũng hỗ trợ trong quá trình này bằng cách tiêu diệt tế bào nhiễm bệnh và điều tiết phản ứng miễn dịch.

Vai trò của miễn dịch qua trung gian tế bào

  • Bảo vệ cơ thể khỏi virus và vi khuẩn nội bào như lao, HIV, SARS-CoV-2.
  • Tiêu diệt tế bào ung thư trước khi chúng phát triển thành khối u ác tính.
  • Đóng vai trò trong phản ứng thải ghép khi cơ thể nhận nội tạng từ người khác.

>> Giải đáp thực dưỡng là gì? Nó có lợi ích gì và làm thế nào để áp dụng đúng cách? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết này. tại website nutrifucoidan.vn

2. Miễn dịch đặc hiệu là gì?

Khái niệm miễn dịch đặc hiệu

Miễn dịch đặc hiệu (adaptive immunity) là một phần của hệ miễn dịch giúp cơ thể tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ và có trí nhớ lâu dài. Không giống như miễn dịch bẩm sinh (phản ứng nhanh nhưng không chuyên biệt), miễn dịch đặc hiệu tấn công chính xác các tác nhân gây bệnh dựa trên nhận diện kháng nguyên.

Miễn dịch đặc hiệu được chia thành hai loại chính:

Miễn dịch đặc hiệu là gì?

Miễn dịch thể dịch (humoral immunity)

  • Dựa vào kháng thể do tế bào B sản xuất.
  • Hoạt động chủ yếu chống lại vi khuẩn và độc tố ngoại bào.

Miễn dịch qua trung gian tế bào (cell-mediated immunity)

  • Dựa vào tế bào T để nhận diện và tiêu diệt tế bào nhiễm bệnh.
  • Hiệu quả với virus, vi khuẩn nội bào và tế bào ung thư.

Đặc điểm quan trọng của miễn dịch đặc hiệu

Tính chuyên biệt cao

Hệ miễn dịch đặc hiệu có thể nhận diện và phản ứng đối với từng loại kháng nguyên cụ thể.

Có khả năng ghi nhớ

Khi cơ thể tiếp xúc với một tác nhân gây bệnh, tế bào nhớ được tạo ra giúp phản ứng miễn dịch diễn ra nhanh hơn và mạnh hơn trong những lần tiếp theo.

Tạo nền tảng cho vắc xin

Nhờ có trí nhớ miễn dịch, vắc xin có thể giúp cơ thể tạo kháng thể mà không cần bị nhiễm bệnh trước đó.

3. Sự khác biệt giữa miễn dịch qua trung gian tế bào và miễn dịch thể dịch

Sự khác biệt giữa miễn dịch qua trung gian tế bào và miễn dịch thể dịch

Đặc điểm

Miễn dịch qua trung gian tế bào

Miễn dịch thể dịch

Thành phần chính

Tế bào T (CD4⁺, CD8⁺), đại thực bào

Tế bào B, kháng thể

Cơ chế hoạt động

Tiêu diệt tế bào nhiễm bệnh, kiểm soát miễn dịch

Sản xuất kháng thể chống lại tác nhân gây bệnh

Mục tiêu

Virus, vi khuẩn nội bào, tế bào ung thư

Vi khuẩn, độc tố ngoại bào, virus lưu hành

Tốc độ phản ứng

Chậm hơn so với miễn dịch bẩm sinh

Cần thời gian để sản xuất kháng thể

4. Ứng dụng của miễn dịch qua trung gian tế bào và miễn dịch đặc hiệu

Vắc xin và miễn dịch nhân tạo

  • Vắc xin virus (như COVID-19, sởi, cúm) giúp kích hoạt cả miễn dịch thể dịch và miễn dịch qua trung gian tế bào, tạo khả năng bảo vệ lâu dài.
  • Một số bệnh cần kích thích mạnh miễn dịch qua trung gian tế bào như lao (BCG vaccine).

Liệu pháp miễn dịch điều trị ung thư

  • Liệu pháp tế bào T CAR-T giúp tế bào miễn dịch tấn công tế bào ung thư một cách chính xác.

Điều trị bệnh tự miễn

  • Miễn dịch qua trung gian tế bào có thể bị rối loạn và tấn công chính cơ thể, gây ra các bệnh như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ.

Miễn dịch qua trung gian tế bào và miễn dịch đặc hiệu là những cơ chế phòng thủ vô cùng quan trọng giúp cơ thể chống lại bệnh tật. Trong khi miễn dịch qua trung gian tế bào hoạt động dựa vào tế bào T để tiêu diệt tế bào nhiễm bệnh, thì miễn dịch đặc hiệu giúp cơ thể tạo trí nhớ miễn dịch lâu dài và bảo vệ một cách chuyên biệt.

Việc hiểu rõ hai cơ chế này không chỉ giúp chúng ta có cái nhìn sâu hơn về hệ miễn dịch mà còn tạo cơ sở cho các nghiên cứu y học quan trọng, đặc biệt là vắc xin, liệu pháp miễn dịch ung thư và điều trị bệnh tự miễn.

Bài viết liên quan

scrolltop