Hệ miễn dịch gồm: Cấu tạo và các phản ứng bảo vệ cơ thể

Hệ miễn dịch là một trong những cơ chế quan trọng nhất giúp con người chống lại bệnh tật. Nhờ có hệ miễn dịch, cơ thể có thể nhận diện và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng. Nhưng liệu bạn đã thực sự hiểu rõ về cách hệ miễn dịch hoạt động? Trong bài viết kiến thức thực dưỡng này, chúng ta sẽ tìm hiểu về hệ miễn dịch gồm, cấu tạo của nó và ba loại phản ứng miễn dịch giúp cơ thể chống lại bệnh tật.

I. Hệ miễn dịch là gì?

Hệ miễn dịch là một mạng lưới phức tạp gồm các tế bào, mô và cơ quan có chức năng bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài. Khi một vi khuẩn, virus hoặc bất kỳ sinh vật lạ nào xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ kích hoạt phản ứng để loại bỏ mối đe dọa đó.

Hệ miễn dịch không chỉ hoạt động khi cơ thể bị nhiễm bệnh mà còn duy trì chức năng bảo vệ hàng ngày, giúp loại bỏ các tế bào bất thường như tế bào ung thư hoặc tế bào bị tổn thương. Đây là lý do vì sao một hệ miễn dịch khỏe mạnh rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể.

II. Cấu tạo của hệ miễn dịch gồm:

Hệ thống miễn dịch được cấu tạo từ nhiều thành phần khác nhau, bao gồm:

1. Các cơ quan miễn dịch

Hệ miễn dịch bao gồm các cơ quan chính giúp sản xuất và lưu trữ tế bào miễn dịch, bao gồm:

• Tủy xương: Là nơi sản xuất các tế bào máu, trong đó có bạch cầu – thành phần quan trọng trong hệ miễn dịch.
• Tuyến ức: Đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tế bào T, một loại tế bào miễn dịch đặc biệt.
• Lá lách: Có chức năng lọc máu và loại bỏ các tế bào máu cũ hoặc hư hại, đồng thời giúp nhận diện các tác nhân gây bệnh.
• Hạch bạch huyết: Là nơi chứa nhiều tế bào miễn dịch, có nhiệm vụ phát hiện và tiêu diệt vi khuẩn, virus khi chúng xâm nhập vào cơ thể.

2. Tế bào miễn dịch

Các tế bào miễn dịch đóng vai trò chủ chốt trong việc bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây bệnh. Một số loại tế bào miễn dịch quan trọng gồm:

• Bạch cầu trung tính: Là tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại nhiễm trùng.
• Tế bào lympho B: Sản xuất kháng thể giúp nhận diện và tiêu diệt vi khuẩn, virus.
• Tế bào lympho T: Giúp tấn công các tế bào nhiễm bệnh và kích hoạt phản ứng miễn dịch.
• Đại thực bào: Tiêu diệt mầm bệnh và kích hoạt các tế bào miễn dịch khác.
• Tế bào diệt tự nhiên (NK cells): Nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư hoặc tế bào bị nhiễm virus.

>> ​Thực dưỡng Fucoidan là sản phẩm kết hợp giữa Fucoidan từ tảo nâu Nhật Bản và các loại ngũ cốc, giúp bổ sung dinh dưỡng và tăng cường miễn dịch. Cùng tìm hiểu thực dưỡng fucoidan giá bao nhiêu

3. Phân tử miễn dịch

Bên cạnh các tế bào miễn dịch, cơ thể cũng có nhiều phân tử quan trọng giúp tăng cường hệ miễn dịch:

• Kháng thể: Được sản xuất bởi tế bào B để nhận diện và trung hòa vi khuẩn, virus.
• Cytokine: Là các protein tín hiệu giúp điều chỉnh phản ứng miễn dịch.
• Bổ thể (Complement system): Một nhóm protein giúp tiêu diệt vi khuẩn và kích thích quá trình viêm.

III. 3 loại phản ứng miễn dịch

Hệ miễn dịch bảo vệ cơ thể thông qua ba loại phản ứng miễn dịch chính:

1. Miễn dịch bẩm sinh

Miễn dịch bẩm sinh là hệ thống bảo vệ tự nhiên của cơ thể có từ khi sinh ra. Đây là tuyến phòng thủ đầu tiên giúp chống lại vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh khác mà không cần có sự tiếp xúc trước đó.

Đặc điểm của miễn dịch bẩm sinh:

• Hoạt động ngay lập tức khi có tác nhân gây bệnh xâm nhập.
• Không tạo ra trí nhớ miễn dịch, tức là không ghi nhớ các tác nhân đã từng xâm nhập.
• Sử dụng các hàng rào vật lý (da, niêm mạc) và hóa học (enzyme, pH axit) để ngăn chặn vi khuẩn, virus xâm nhập vào cơ thể.
• Các tế bào như đại thực bào, bạch cầu trung tính và tế bào NK đóng vai trò chính.

Ví dụ: Khi bạn bị trầy xước, các bạch cầu trung tính sẽ ngay lập tức di chuyển đến vùng bị thương để tiêu diệt vi khuẩn xâm nhập.

2. Miễn dịch thích nghi

Miễn dịch thích nghi (hay miễn dịch đặc hiệu) là hệ thống phòng thủ thứ hai, giúp nhận diện chính xác các tác nhân gây bệnh và tạo ra trí nhớ miễn dịch để bảo vệ cơ thể trong tương lai.

Đặc điểm của miễn dịch thích nghi:

• Hoạt động chậm hơn so với miễn dịch bẩm sinh nhưng hiệu quả hơn vì có thể nhận diện chính xác tác nhân gây bệnh.
• Tạo ra trí nhớ miễn dịch, giúp cơ thể phản ứng nhanh hơn nếu gặp lại cùng một loại vi khuẩn hoặc virus trong tương lai.
• Sử dụng các tế bào lympho B và T để tấn công các tác nhân gây bệnh một cách đặc hiệu.
• Là cơ sở của vắc-xin, giúp cơ thể tạo ra kháng thể chống lại bệnh tật.

Ví dụ: Khi bạn tiêm vắc-xin phòng cúm, cơ thể sẽ tạo ra kháng thể chống lại virus cúm, giúp bạn không bị bệnh hoặc có triệu chứng nhẹ hơn nếu bị nhiễm.

3. Miễn dịch thụ động

Miễn dịch thụ động là dạng miễn dịch mà cơ thể không tự sản xuất kháng thể mà nhận từ nguồn bên ngoài.

Đặc điểm của miễn dịch thụ động:

• Cung cấp bảo vệ tức thì nhưng không kéo dài lâu.
• Không tạo ra trí nhớ miễn dịch.
• Có thể nhận từ mẹ sang con qua sữa mẹ hoặc qua tiêm kháng thể nhân tạo.

Ví dụ: Trẻ sơ sinh nhận kháng thể từ sữa mẹ, giúp bảo vệ chống lại một số bệnh truyền nhiễm trong những tháng đầu đời.

Hệ miễn dịch là lá chắn bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Nó được cấu tạo từ nhiều cơ quan, tế bào và phân tử phối hợp chặt chẽ với nhau để giữ cho cơ thể khỏe mạnh. Ba loại phản ứng miễn dịch – miễn dịch bẩm sinh, miễn dịch thích nghi và miễn dịch thụ động – đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.

Để duy trì một hệ miễn dịch khỏe mạnh, bạn nên có chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc và tiêm vắc-xin đầy đủ. Một hệ miễn dịch mạnh mẽ không chỉ giúp bạn tránh được nhiều bệnh tật mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống.